Bærbonde driv urban gard på bygda i Hardanger

No vil forskarane undersøke, og gi råd, om korleis gardbrukarar i køyreavstand frå byen kan auke verdien av eigen produksjon ved å utnytte bymarknaden meir. 

Nyttig kunnskapsdeling

Anne Lise Breievne er ein av deltakarane i prosjektet Urban Farms. Garden hennar ligg i Hardanger, vel 1,5 time å køyre frå Bergen.  Her dyrkar ho jordbær, bringebær, blåbær, solbær, plommer, pærer og eple.

– Vi drar nytte av bymarknaden gjennom direktesal via sjølvplukk og sal i REKO-ringar i tillegg til  direkte sal til butikkar og restaurantar, fortel Breievne om kva som kvalifiserte for å delta i prosjektet.

– Eg fekk bli med i eit lærerikt prosjekt og eit fagleg fellesskap. Det har så langt vore både interessant og litt krevjande.

Urbant landbruk i medvind

I mange tiår har urbant landbruk levd eit stille liv som byaktivitet for spesielt interesserte. Endringa frå byfenomen til bevegelse har vore nærast eksplosiv, ifølgje NIBIO-forskar og prosjektleiar Sebastian Eiter. Han har i snart ti år forska på urbant landbruk og følgd utviklinga.

– Jordbruk vart lenge sett på som ein rural aktivitet. Bynært jordbruk var mest interessant som areal med potensial for utbygging, seier Eiter.

Seinare har globale utfordringar knytt til urbanisering, matproduksjon og matforsyning ført til at berekraftig utvikling er einaste vegen å gå.

På få år er urbant landbruk blitt ein del av den overordna by- og landbrukspolitikken. Ein har erfart at verdien av urbant landbruk er større enn matproduksjon aleine. Levande byrom, sosialt nettverk og betre helse er blant effektane.

Politisk intensjon treng handling

– No må politisk intensjon følgjast opp med konkret handling der landbruket sjølv deltar, kommenterer Eiter.

Han seier målet med UrbanFarms ikkje primært er å finne opp noko nytt, men å vere ein arena der deltakarane kan lære av kvarandre og bli inspirert.

– Forskarane si oppgåve er å samle inn og sette saman kunnskapen som alt finst. Saman med bøndene vil vi finna ut korleis den kan omsettast positivt for drifta på gardane. 

Hittil er innsamla materiale brukt til å undersøke kor deltakarane er med omsyn til berekraftig drift når ein samanliknar med måltal på området ‘berekraft.’ Resultata kjem tidleg i haust.

Sirkulær forretningsdrift

Frukt- og bærbonden Breievne deler prosjekttanken om å ta vare på ressursane gjennom heile produksjonskjeda.

Sjølv har ho utvikla tilbodet sitt frå kun konsumsal til å bruke uselde bær i produksjon av eigne varer for å minimere svinn. Saft, syltetøy og gelé blir seld under eige merkenamn. Siste tilskot i produktlinja er eddik med bærsmak:

– Eg kunne ikkje berre kaste bærrestane etter saftpressinga. Dei måtte kunne nyttast til noko. Eddiken er blitt svært populær. 

Ønskjer meir besøk på garden

No ønskjer ho at kundane i større grad skal oppsøke garden for sjølvplukk, henting av ferdig hausta bær eller gardsopplevingar.

– Eg ser det som vinn-vinn. Kundane får ein bonus når dei opplever garden, og vi sparer pakking, mellomlagring og transport. 

Nytt tilbod av året er gardsbesøk retta mot småbarnsfamiliar og ‘glamping.’ Ein stor lavvo og eit svevetelt er installerte i utkanten av frukthagen med tilgang til fjordbad og kajakk. 

 – Gjestene er begeistra. Eg har stor tru på å utvikle desse konsepta vidare, kvitterer den driftige bonden på Breievne.